ทรัพยากรธรรมชาติในประเทศไทย

ประเทศไทยเป็นประเทศที่มีทรัพยากรธรรมชาติอยู่อย่างมากมาย และยังมีความอุดมสมบูรณ์อยู่ แบ่งออกเป็น ทรัพยากรดิน ทรัพยากรป่าไม้ ทรัพยากรน้ำ และทรัพยากรแร่ธาตุ

ทรัพยากรดิน[แก้]

ดินที่ปรากฏในภาคต่าง ๆ ของประเทศไทย แบ่งได้ 4 ชนิด^[1] ได้แก่ ดินเหนียว ดินร่วน ดินทราย และดินอินทรีย์

• ดินเหนียว: พบได้ทั่วไปในบริเวณที่ราบของแม่น้ำสายต่าง ๆ ซึ่งมีลักษณะเป็นที่ราบน้ำท่วมถึง ที่ราบปากแม่น้ำ ในภาคเหนือพบบริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ำปิง วัง ยม น่าน ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ พบได้ในบริเวณแอ่งโคราช ภาคตะวันออกพบบริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ำบางปะกง ภาคตะวันตกพบบริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ำแม่กลอง และภาคใต้พบบริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ำตาปี ปากพนัง ดินเหนียวมีลักษณะเป็นเนื้อละเอียด ขยายและหดตัวได้สูง จึงสามารถแตกระแหงได้โดยเฉพาะในฤดูแล้ง เหมาะแก่การปลูกข้าว ปอกระเจา เป็นต้น
• ดินร่วน: พบได้ทั่วไปในภูมิประเทศที่เป็นที่ดิน โคก เนิน โนน ซึ่งเป็นตะพักลำน้ำของแม่น้ำ ดินชนิดนี้พบมากในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคตะวันออก ภาคกลางตอนบน และภาคเหนือ ดินร่วนประกอบด้วยดินเหนียวและดินทราย เหมาะแก่การปลูกพืชไร่ เช่น ข้าวโพด ทานตะวัน อ้อย มันสำปะหลัง เป็นต้น
• ดินทราย: พบบริเวณเชิงเขา ชายฝั่งทะเล และริมฝั่งแม่น้ำ พบมากในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ดินจะประกอบด้วยทรายมากเนื่องจากเป็นดินที่เกิดใหม่ เหมาะแก่การปลูกป่าและพืชสวน
• ดินอินทรีย์: พบในพื้นที่ที่เคยเป็นป่าชายเลนเก่า ซึ่งต่อมาได้เปลี่ยนเป็นพื้นที่ราบลุ่มอยู่ในแผ่นดิน โดยจะเรียกพื้นที่ลักษณะนี้ว่า "พรุ" ดินชนิดนี้พบได้ใน ป่าพรุสิรินธร จังหวัดนราธิวาส เป็นต้น ดินอินทรีย์ประกอบด้วยซากพืชและสัตว์ที่เน่าเปื่อยย่อยสลายแล้ว เป็นวัตถุสะสมอยู่ในดินชั้นบน

ทรัพยากรป่าไม้[แก้]

ในประเทศไทยมีป่าไม้กระจายอยู่ทั่วประเทศ มีลักษณะแตกต่างกันตามภูมิประเทศและภูมิอากาศ แบ่งได้ 2 ประเภท^[1] ได้แก่ ป่าผลัดใบ และป่าไม่ผลัดใบ

• ป่าผลัดใบ: จะอยู่ในเขตภูมิอากาศแห้งแล้ง บริเวณที่ราบและพื้นที่เชิงเขาที่มีความสูงไม่เกิน 1,000 เมตรจากระดับน้ำทะเล ป่าประเภทนี้จะทิ้งใบจนหมดลำต้นในฤดูแล้ง ป่าผลัดใบแบ่งออกเป็น 2 ประเภทคือ
  • ป่าเบญจพรรณ: พบในทุกภูมิภาค แต่ภาคใต้จะพบน้อยที่สุด ไม้สำคัญที่พบ เช่น ไม้สัก ไม้ประดู่ ไม้แดง ไม้มะค่าโมง ไม้ยาง ไม้ตะแบก ไม้เสลา ไม้ตะคร้อ ไม้ไผ่ เป็นต้น
  • ป่าเต็งรัง: พบในบริเวณที่ราบหรือเนินเขาเตี้ย โดยเฉพาะพื้นที่หินผุผสมดินสีแดง ไม้สำคัญที่พบ เช่น ไม้เต็ง ไม้รัง ไม้เหียง ไม้พะยอม เนื่องจากป่าชนิดนี้เป็นป่าโปร่ง จึงพบหญ้าเพ็ก และต้นปรงขึ้นอยู่บนผิวดิน
• ป่าไม่ผลัดใบ: เป็นป่าที่ต้นไม้มีใบเขียวตลอดทั้งปี มักอยู่ในพื้นที่ภาคใต้ และพบบนเขาสูงที่มีความชื้นตลอด มีปริมาณน้ำฝนมากกว่า 2,000 มิลลิเมตร อยู่ใกล้ลำธาร และชายฝั่งทะเล ป่าไม่ผลัดใบแบ่งออกเป็น 4 ประเภทคือ
  • ป่าดิบ: ประกอบด้วยหมู่ไม้ 3 ระดับ คือชั้นบน (ต้นไม้สูงมากกว่า 30 เมตร) ชั้นกลาง (เรือนยอดของไม้เล็กปะปนกับต้นปาล์ม เถาวัลย์ หวาย) ชั้นล่าง (พันธุ์ไม้ประเภทเฟิร์น มอส) ไม้สำคัญที่พบ เช่น ไม้ยางไม้ตะเคียน ไม้กระบาก เป็นต้น
  • ป่าดิบเขา: อยู่ในพื้นที่สูงตั้งแต่ 1,000 เมตรขึ้นไป พบได้ในอุทยานแห่งชาติดอยอินทนนท์ อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ อุทยานแห่งชาติรามคำแหง ไม้สำคัญเช่น ไม้ก่อ ไม้กำยาน ไม้อบเชย ไทรป่า เป็นต้น
  • ป่าสนเขา: มีพันธุ์ไม้สนชนิดต่าง เช่น สนสองใบ สนสามใบ ขึ้นในพื้นที่สูงตั้งแต่ 700 เมตรขึ้นไป พบได้ในอุทยานแห่งชาติดอยอินทนนท์ อุทยานแห่งชาติภูสอยดาว และในจังหวัดแม่ฮ่องสอน เป็นต้น
  • ป่าพรุ: ประกอบด้วยไม้ยืนต้น ไม้พุ่ม ไม้เลื้อย และพืชล้มลุก พบในภาคใต้มาก เช่น ในป่าพรุสิรินธร จังหวัดนราธิวาส ไม้สำคัญเช่น ต้นมะฮัง สะเดาน้ำ หวาย ต้นหยงป่า สาคู หมากแดง เป็นต้น

ทรัพยากรน้ำ[แก้]

แม่น้ำเจ้าพระยา เปรียบเสมือนเส้นเลือดใหญ่ของประเทศไทย

เขื่อนภูมิพล จังหวัดตาก

ประเทศไทยเป็นประเทศที่ต้องมีการจัดการทรัพยากรน้ำเพื่อใช้ในการอุปโภคบริโภค โดยเฉพาะอย่างยิ่งในภาคการเกษตร แหล่งน้ำสำคัญในประเทศไทยมี 2 แหล่ง^[1] ได้แก่ จากน้ำผิวดินและน้ำบาดาล

• น้ำผิวดิน: ได้แก่ ห้วย หนอง คลอง บึง แม่น้ำ อ่างเก็บน้ำ เขื่อน ประเทศไทยมีแม่น้ำที่สำคัญที่สุดคือ แม่น้ำเจ้าพระยา ซึ่งเปรียบเสมือนเส้นเลือดใหญ่ของประเทศหล่อเลี้ยงพื้นที่ราบใหญ่ทางตอนกลางของประเทศ นอกจากนี้ยังมีแม่น้ำสำคัญตามภาคเช่น แม่น้ำปิง วัง ยม น่าน ในภาคเหนือ แม่น้ำมูล ชี ในภาคอีสาน แม่น้ำแม่กลองในภาคตะวันตก แม่น้ำตาปี ในภาคใต้
• น้ำบาดาล: ในประเทศไทยน้ำบาดาลในแหล่งต่าง ๆ ถูกนำมาใช้มาก เนื่องจากการขาดแคลนน้ำผิวดินและมีโครงข่ายน้ำประปาไม่ทั่วถึง เช่น หมู่บ้านจัดสรร โรงงานอุตสาหกรรม จนเกิดปัญหาการทรุดตัวของแผ่นดิน เช่น บริเวณเขตปริมณฑลของกรุงเทพมหานคร เช่น พื้นที่เขตบางนา ลาดกระบัง หนองจอก มีนบุรี จังหวัดสมุทรปราการและปทุมธานี

ทรัพยากรแร่ธาตุ[แก้]

ประเทศไทยมีทรัพยากรแร่ธาตุมากมายหลายชนิดทั้งแร่โลหะ แร่อโลหะ แร่เชื้อเพลิง กัมมันตภาพรังสีและแร่รัตนชาติ มีการขุดขึ้นมาใช้ตั้งแต่โบราณจนถึงปัจจุบัน แร่ที่สำคัญในประเทศไทยแยกตามชนิด